汉语拼音与韦氏拼音

                                                 汉语拼音与韦氏拼音

在阅读西方人写的有关中国的著作或相关文献与报导时，我们总会发现，他们对中国人名或地名的写法，与我们现在通用的汉语拼音有区别。如果对这些写法不懂，就不容易弄清楚这些人名和地名，有时甚至会张冠李戴，闹出笑话来。

实际上，这种对中国人名和地名的拼法，叫做威妥玛拼音或韦式拼音。韦氏拼音是由英国人威妥玛(1818～1895)创造的。威妥玛(Sir Thomas Francis Wade , 又译作“伟德”), 1841年入华 , 他先在上海海关工作并负责对来自英国本土的海关人员进行汉语培训，随后进入英国驻华使馆任中文秘书、参赞等职，1871年升任英国驻华公使。1883年退职回国。1888年任剑桥大学汉语教授。

威妥玛在华任职期间，先后在1859年著《寻津录》, 1867年撰写了汉语教科书《语言自迩集》, 其中为方便外国人（主要是使用英语的人）学习和掌握汉语，由他根据北京读音制订的拉丁字母拼音方案给汉字注音。这个方案以后被普遍用来拼写中国的人名、地名等，一般称为威妥玛拼音或“威妥玛式(Wade System)” 。此后，英国驻华使馆外交人员也是汉学家的翟理斯Herbert Allen Giles(1845－1935)在其《华英字典》(Chinese English Dictionary , 1892年上海初版，1912 年伦敦出版)中, 对威妥玛的标音系统又略加改良 , 形成了“威妥玛-翟理斯式”(Wade-Giles system) 。习惯叫作威妥玛拼法，又称威玛式拼音，韦氏拼音，韦式拼法。威氏拼音诞生之后被广泛地运用于邮政电信、海外图书馆中文藏书编目、外交护照之中文人名及地名的译音等等。

1958 年2月11日 , 中国在全国人大批准颁布《中文拼音方案》后，威妥玛拼音在大陆地区停止使用。但在中国大陆以外地区仍旧被广泛使用。 台湾官方自2003年开始推行以 通用拼音为主的统一译音政策、并开始建议（但非强制）中华民国公民在护照上的英文译名方面使用通用拼音之前，相关外交单位是以威妥玛拼音作为译名标准，也正因如此，大部分 台湾人士的姓名英译，都是采用这套韦氏拼音系统所拼写出来的。1979年起，联合国决定采用《中文拼音方案》作为在各种拉丁字母文字中之中国人名、地名的拼写标准；1981年8月，国际标准化组织通过决议，规定把《中文拼音方案》作为文献工作中拼写有关中国的名称、词语的国际标准。1997年美国国会图书馆采用汉语拼音方案。这标志着韦氏拼音的式微，汉语拼音占据了主导地位。

尽管如此，在阅读过去的那些与中国有关的外文书籍是，还是会碰到许多用韦式拼音拼写的中文人名和地名。因此，了解韦式音标的拼法，实属必要。

下面是汉语拼音和韦式拼音的对照表。

汉语拼音与韦氏拼音（ 威妥玛拼音 ）对照表

汉语拼音	韦氏拼音	汉语拼音	韦氏拼音	汉语拼音	韦氏拼音
a	a	chuang	chúang	fo	fo
ai	ai	chui	chúi	fou	fou
an	an	chun	chún	fu	fu
ang	ang	chuo	ch´o	ga	ka
ao	ao	ci	tzú (ts´û)	gai	kai
ba	pa	cong	tsúng	gan	kan
bai	pai	cou	tsóu	gang	kang
ban	pan	cu	tsú	gao	kao
bang	pang	cuan	tsúan	ge	kê, ko
bao	pao	cui	ts'ui	gei	kei
bei	pei	cun	tsún	gen	kên
ben	pên	cuo	tsó	geng	kêng
beng	pêng	da	ta	gong	kung
bi	pi	dai	tai	gou	kou
bian	pien	dan	tan	gu	ku
biao	piao	dang	tang	gua	kua
bie	pieh	dao	tao	guai	kuai
bin	pin	de	tê	guan	kuan
bing	ping	deng	têng	guang	kuang
bo	po	di	ti	gui	kui
bu	pu	dian	tien	gun	kun
ca	tsá	diao	tiao	guo	kuo
cai	tsái	die	tieh	ha	ha
can	tsán	ding	ting	hai	hai
cang	tsáng	diu	tiu	han	han
cao	tsáo	dong	tung	hang	hang
ce	ts´ê	dou	tou	hao	hao
cen	ts´ên	du	tu	he	hê, ho
ceng	ts´êng	duan	tuan	hei	hei
cha	chá	dui	tui	hen	hên
chai	chái	dun	tuo	heng	hêng
chan	chán	duo	to	hong	hung
chang	cháng	e	ê	hou	hou
chao	cháo	ê	eh	hu	hu
che	ch´ê	ei	ei	hua	hua
chen	ch´ên	en	ên	huai	huai
cheng	ch´êng	eng	êng	huan	huan
chi	ch´ih	er	êrh	huang	huang
chong	ch´ung	fa	fa	hui	hui
chou	ch´ou	fan	fan	hun	hun
chu	ch´u	fang	fang	huo	huo
chua	ch´ua	fei	fei	ji	chi
chuai	ch´uai	fen	fên	jia	chia
chuan	ch´uan	feng	fêng	jian	chien

汉语拼音	韦氏拼音	汉语拼音	韦氏拼音	汉语拼音	韦氏拼音
jiang	chiang	lun	lun	pei	péi
jiao	chiao	luo	luo	pen	p´ên
jie	chieh	ma	ma	peng	p´êng
jin	chin	mai	mai	pi	pí
jing	ching	man	man	pian	píen
jiong	chiung	mang	mang	piao	píao
jiu	chiu	mao	mao	pie	píeh
ju	chü	me	me	pin	pín
juan	chüan chüeh,	mei	mei	ping	píng
jue	chüo	men	mên	po	pó
jun	chün	meng	mêng	pou	póu
kai	kái	mian	mian	qi	chí
kan	kán	miao	miao	qia	chía
kang	káng	mie	mieh	qian	chíen
kao	káo	min	min	qiang	chíang
ke	k´ê, kó	ming	ming	qiao	chíao
ken	k´ên	miu	miu	qie	chíeh
keng	k´êng	mo	mo	qin	chín
kong	kúng	mou	mou	qing	chíng
kou	kóu	mu	mu	qiong	qiong
kua	kúa	na	na	qiu	chíu
kuai	kúai	nai	nai	qu	ch´ü
kuan	kúan	nan	nan	quan	ch´üan
kuang	kúang	nang	nang	que	ch´üeh
kui	kúi	nao	nao	qun	ch´üo
kun	kún	ne	nê	ran	ch´ün
kuo	kúo	nei	nei	rang	jan
la	la	nen	nên	re	jang
lan	lan	nian	nien	ren	jê
lang	lang	niang	niang	reng	jên
lao	lao	niao	niao	ri	jêng
le	lê,lo	nie	nieh	rong	jih
lei	lei	nin	nin	rou	jung
leng	lêng	ning	ning	ru	jou
li	li	niu	niu	ruan	ju
lia	lia	nong	nung	rui	juan
lian	lien	nou	nou	run	jui
liang	liang	nu	nu	ruo	Jun, jo
liao	liao	nü	nü	sa	sa
lie	lieh	nuan	nuan	sai	sai
lin	lin	nüe	nüeh, nüo, nio	san	san
ling	ling	nuo	no	sang	sang
liu	liu	o	o	sao	sao
long	lung	ou	ou	se	sê
lou	lou	pa	pá	sen	sên
lu	lu	pai	pái	seng	sêng
lü	lü	pan	pán	sha	sha
luan	luan	pang	páng	shai	shai
lüe	lüeh, lü	pao	páo	shan	shan
	lio			shang	shang
				shao	shao

 

汉语拼音	韦氏拼音	汉语拼音	韦氏拼音	汉语拼音	韦氏拼音
she	shê	tun	t´un	yun	yün
shei	shei	tuo	t´o	za	tsa
shen	shên	wa	wa	zai	tsai
sheng	shêng	wai	wai	zan	tsan
shi	shih	wan	wan	zan	tsang
shou	shou	wang	wang	ze	tsê
shu	shu	wei	wei	zei	tsei
shua	shua	wen	wên	zen	tsên
shuai	shuai	weng	wêng	zeng	tsêng
shuan	shuan	wo	wo	zha	cha
shui	shui	xi	hsi	zhan	chan
shun	shun	xia	hsia	zhang	chang
shuo	sho	xian	hsien	zhao	chao
si	sü,szü, ssü	xiang	hsiang	zhe	chê
song	sung	xiao	hsiao	zhei	chei
sou	sou	xie	hsieh	zhen	chên
su	su	xin	hsin	zheng	chêng
suan	suan	xing	hsing	zhi	chih
sui	sui	xiong	hsiung	zhong	chung
sun	sun	xiu	hsiu	zhou	chou
suo	so	xu	hsü	zhu	chu
ta	t´a	xuan	hsüan	zhua	chua
tai	t´ai	xue	hsüeh,hsüo	zhuai	chuai
tan	t´an	xun	hsün	zhuan	chuan
tang	t´ang	ya	ya	zhuang	chuang
tao	t´ao	yan	yen	zhui	chui
te	t´ê	yang	yang	zhun	chun
teng	t´êng	yao	yao	zhuo	cho
ti	t´i	ye	yeh	zi	tzu(tsu)
tian	t´ien	yi	yi	zong	tsung
tiao	t´iao	yin	yin	zou	tsou
tie	t´ieh	ying	ying	zu	tsu
ting	t´ing	yo	yo	zuan	tsuan
tong	t´ung	yong	yung	zui	tsui
tou	t´ou	you	yu	zun	tsun
tu	t´u	yu	yü	zuo	tso
tuan	t´uan	yuan	yüen
tui	t´ui	yue	yüeh