吴犇的博客

音乐欣赏, 往事回顾
个人资料
正文

合唱经典:前言;若斯坎的《“唱吧,歌喉”弥撒》(Missa Pange lingua,1515)

(2018-03-30 07:02:14) 下一个

前言

在西方音乐史上,合唱作品,即主要以合唱为表演形式的作品,源远流长,种类繁多。经过千百年的实践,逐渐积累出一些公认的经典,至今仍时常在音乐会上演出,是人类音乐文化宝库中的珍品。

这个系列想欣赏西方音乐中一些比较公认的经典合唱作品,体裁包括弥撒(Missa),清唱剧(Oratorio),安魂曲(Requiem),大合唱(Cantata)等,历史时期涵盖文艺复兴,巴洛克,古典主义,浪漫主义,二十世纪等。不求多,但求精,初步计划欣赏二十余部著名的合唱作品,大体按照作曲家和作品年代的顺序。

需要说明的是,一些交响曲和歌剧中也有合唱,其中有的也是非常著名的经典,例如贝多芬的《第九交响曲》第四乐章,威尔第的歌剧《游吟诗人》中的“铁砧合唱”等,但这些应该分别包括在交响曲和歌剧的系列中,这个“合唱经典”系列就不涉及这些作品了。

 

若斯坎的《“唱吧,歌喉”弥撒》(Missa Pange lingua,1515)

若斯坎的全名是若斯坎·德·普雷 (Josquin des Prez,c. 1450 – 1521)。他出生在法国,曾先后在法国,意大利的大教堂及宫廷任职,是当时杰出的大作曲家。

如果说欧洲文艺复兴时期最著名的美术家是达 芬奇,米开朗基罗和拉斐尔,那么最著名的作曲家应该是若斯坎和帕莱斯特里那(下次要谈到)。

若斯坎的作品大都是宗教音乐,包括弥撒,经文歌等。他有18首弥撒保留至今 ,其中最著名的当属《“唱吧,歌喉”弥撒》。

弥撒本是基督教,特别是天主教的教堂里进行的一种大规模的宗教仪式,其间咏唱的一组歌曲成为一种音乐体裁,也叫弥撒,中文也译作“弥撒曲”。音乐上的弥撒或“弥撒曲”通常有比较固定的段落,它们是:“慈悲经”(Kyrie),“荣耀经”(Gloria),“信经”(Credo),“圣哉经”(Sanctus),和“羔羊经”(Agnus dei)。一些特殊场合的弥撒还有降福经(Benedictus),“光荣颂”(Haliluya)等。传统弥撒有相对固定的拉丁文歌词(直到二十世纪,罗马教廷才认可以其它语言演唱弥撒)。

若斯坎的这部弥撒为什么叫这个名字?原来“唱吧,歌喉”(Pange Lingua)是一首中世纪天主教的圣咏(hymn,中文又译作“素歌”),内容是歌唱救世主的。若斯坎的这部弥撒采用了这首圣咏的一些旋律,因此被称为《“唱吧,歌喉”弥撒》。

像多数普通的弥撒一样,这部弥撒也包括“慈悲经”等五个段落。在这些段落中,时而可以听到“唱吧,歌喉”圣咏的旋律片段,而歌词还是弥撒相对固定的歌词。

这是一部四个声部的弥撒,在若斯坎那个年代,是由两个男童声部加上成人的男高音和男低音声部组成的。如今演唱这样的四部弥撒,往往由女声取代原男童的声部。这部名作至少告诉我们,在那个年代,欧洲已经有了如此羽翼丰满的四部合唱。各声部形成的织体(texture)是以模仿性对位(imitation counterpoint)为主,偶尔也有各声部节奏基本相同的类似“主音音乐”(homophony)的织体。这也是文艺复兴时期多声部音乐的主要特征之一。还有,那个年代的合唱很多是无伴奏的,这首弥撒也是如此。

关于这部作品的更多信息, 英文见维基百科:

https://en.wikipedia.org/wiki/Missa_Pange_lingua#Influence

中文见豆瓣网:

https://www.douban.com/note/274520524/

 

下面是这部弥撒中的“荣耀经”(Gloria),歌词就是通常弥撒中这段用的拉丁文歌词,中译文见本文最后的附录。

Palestrina Ensemble Berlin: Josquin Desprez

https://www.youtube.com/watch?v=jHWDYcCd4ao&ab_channel=MartinKondziella

 

下面是若斯坎《“唱吧,歌喉”弥撒》的完整音像,由英国塔利斯学者合唱团(Tallis Scholars)演唱,年代不详。拉丁文歌词及其中译文见本文最后的附录,五个段落连续演唱:

Kyrie

Gloria 2:57

Credo  7:17

Sanctus & Benedictus 14:00

Agnus Dei  22:19

Josquin: Missa Pange lingua (Tallis Scholars)

https://www.youtube.com/watch?v=vlB1HR4BgUg&ab_channel=EdwardMurray

 

。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。

 

附录:

(ZT)传统弥撒拉丁文与中译文歌词对照:

www.tpf.org.tw/upload/editor/file/2.pdf

 

Kyrie 垂憐經

Kyrie, eleison, 上主,求祢垂憐;

Christe, eleison, 基督,求祢垂憐;

Kyrie, eleison. 上主,求祢垂憐。

 

Gloria 光榮頌

Gloria in excelsis Deo. 天主在天受光榮,

Et in terra pax hominibus bonae voluntatis. 主愛的人在世上享平安。

Laudamus te. Benedicimus te. 我們讚美祢,稱頌祢,

Adoramus te. Glorificamus te. 朝拜祢,顯揚祢,

Gratias agimus tibi, 感謝祢,

propter magnam gloriam tuam. 為了祢無上的光榮。

Domine, Deus, Rex caelestis, 主、天主、天上的君王、

Deus Pater omnipotens. 全能的天主聖父。

Domine, Fili unigenite, Jesu Christe. 上帝的獨生子,耶穌基督。

Domine, Deus, Agnus Dei, Filius Patris. 主、天主的羔羊,聖父之子。

Qui tollis peccata mundi, miserere nobis. 除免世罪者,求祢憐憫我們;

Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostrum. 除免世罪者,求祢俯聽我們的祈禱;

Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. 坐在聖父之右者,求祢憐憫我們。

Quoniam tu solus Sanctus. 因為祢是唯一的聖者,

Tu solus Dominus. 祢是唯一的主,

To solus Altissimus. 唯有祢是至高無上。

Jesu Christe, cum Sancto Spiritu: 耶穌基督,祢與聖靈,

in gloria Dei Patris. Amen. 同享天主聖父的光榮。阿門。

 

Credo 信經

Credo in unum Deum, 我信唯一的天主,

Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, 全能的聖父,天地萬物無論有形無形,

visibilium omnium et invisibilium. 都是由祂所創造的。

Et in unum Dominum, Jesum Christum, 我信唯一的主、耶穌基督,

Filium Dei unigenitum. 天主的獨生子。

Et ex Patre natum, ante omnia saecula. 祂在萬世之前,由聖父所生。

Deum de Deo, lumen de lumine, 祂是出自天主的天主,出自光明的光明,

Deum verum de Deo vero. 出自真天主的真天主。

Genitum, non factum, 祂由聖父所生,而非聖父所造,

consubstantialem Patri: 與聖父同性同體,

per quem omnia facta sunt. 萬物藉著祂而造成的。

Qui propter nos homines, 祂為了我們人類,

et propter nostram salutem, descendit de caelis. 為了我們的救贖,從天而降。

Et incarnatus est de Spiritu Sancto, 祂因聖靈感孕,

ex Maria Virgine: et homo factus est. 從童貞瑪利亞所生,而成為人。

Crucifixus etiam pro nobis: 祂在般雀比拉多執政時,

sub Pontio Pilato: passus, et sepultus est. 為我們被釘在十字架上,受難而被埋葬。

Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas. 祂正如聖經中所載,第三日復活了。

Et ascendit in caelum: sedet ad desteram Patris. 祂升了天,坐在聖父的右邊,

Et iterum venturus est cum gloria, 祂還要光榮地再來,

judicare vivos et mortuos: cujus regni non erit finis. 審判生者死者,祂的國度萬世無疆。

Et in Spiritum Sanctum, Dominum et vivificantem: 我信聖靈,祂是主及賦予生命者,

qui ex Patre Filioque procedit. 由聖父、聖子所共發,

Qui cum Patre, et Filio, simul adoratur, et conglorificatur: 祂和聖父、聖子,同受敬拜,同享光榮,

qui locutus est per Prophetas. 並曾藉眾先知發言。

Et unam, sanctam, catholicam, et apostolicam Ecclesiam. 我信唯一、至聖、至公、從使徒傳下的教會。

Confiteor unum baptisma, in remissionem peccatorum. 我承認赦罪的聖洗,只有一個。

Et exspecto resurrectionem mortuorum. 我期待死人的復活,

Et vitam venturi saeculi. Amen. 以及來世的生命。阿們。

 

Sanctus 歡呼歌

Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus, 聖哉!聖哉!聖哉!

Deus Sabaoth. 上主,萬軍的天主,

Pleni sunt caeli et terra gloria tua. 祢的光榮充滿天地。

Hosanna, in excelsis. 歡呼之聲,響徹雲霄。

Benedictus qui venit, in nomine Domini. 奉主名而來的,當受讚美,

Hosanna, in excelsis. 歡呼之聲,響徹雲霄。

 

Agnus Dei 羔羊讚

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: miserere nobis. 除免世罪的天主羔羊,求祢垂憐我們;

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: miserere nobis. 除免世罪的天主羔羊,求祢垂憐我們;

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: dona nobis pacem. 除免世罪的天主羔羊,求祢賜給我們平安。

 
 
[ 打印 ]
阅读 ()评论 (0)
评论
目前还没有任何评论
登录后才可评论.